
antik Lykia bölgesi
LYKIA / Likya
Lykia = Işık Ülkesi
Günümüz Teke Yarımadasını kapsar. Antalya ilinin batı kesimi, Muğla ilinin güneydoğu ucu.
Köyceğiz'den Antalya'ya çekilecek bir çizginin güneyinde kalan kısım Lykia'dır.
Batı sınırını Dalaman (Indus) çayı, doğusunu Phasalis kenti, kuzeyini Akdağ (Massikytos) sınırlar.
Semahöyük ( Elmalı ) ve Hacımusalar kazı buluntuları III. bin'de bölgede oturulduğunu kanıtlamıştır.
Tlos'ta bulunan balta ise II.bin yılına aittir.
II. binyıl ortalarında Doğu Akdenizde korsanlıklarıyla korku salan, LUKKA yada LUKKU adıyla anılan halk bu bölgede oturuyordu. Kendilerini Trmmili ya da Termili, ülkelerini Trmmisa adıyla anıyorlardı. Lykia dilindeki yazıtlarda Lykialılar olarak değil, daima TRMMLI olarak yer alır.
Hitit metinlerinde sık sık Lukka halkından bahsedilir.
Hitit kralı IV. Tudhaliya (1250-1220) Lukka seferine çıkar;
"Patar Dağı'nın karşısında
Adaklar ve armağanlar yaptım,
Steller diktirip,
Kutsal mekânlar inşa ettim."
Özgürlük ve bağımsızlıklarına son derece bağlı bir halktı.
Anadolu'da Roma İmparatorluğuna eyalet olarak katılan son bölgedir.
Lykialılar, 545 yılında Harpagos komutasındaki güçlü Pers ordusuna karşı koyamaz.
Herodotos;
".Kadınları, çocukları, hazineleri ve köleleri kaleye doldurdular. Alttan, yandan ateşe verdiler. Korkunç yeminlerle bağlanarak düşmana atıldılar ve tümü savaşta öldü."
MÖ 42 yılında büyük bir Roma ordusuyla Brutus Xanthos'u kuşatır. Yenileceklerini anlayan Lykialılar yine toplu intiharlara girişirler. Kucağında çocuğuyla ateşe atlayan bir kadını gören Sezar'ın katili Brutus bile üzüntüye kapılır. Askerlerine kurtaracakları her Xanthoslu için ödül vaat eder. Özgürlüklerini kaybetmektense ölmeyi tercih eden Ksanthoslulardan ancak 150'si kurtarılabilmiştir.
Evlerimizi mezar yaptık mezarlarımızı ev,
Yıkıldı evlerimiz, yağmalandı mezarlarımız,
Dağların doruğuna çıktık, toprağın altına girdik,
Suları altında kaldık,
Gelip buldular bizi, yakıp yıktılar,
Biz ki analarımızın, kadınlarımızın,
Ve ölülerimizin uğruna toplu ölümleri yeğleyen,
Bu toprağın insanları
Bir ateş bıraktık geride,
Hiç sönmeyen ve sönmeyecek olan.
Roma İmparatorlarından
Germanicus, İS. 17'de
Vespasianus, İS. 69'da
Trianus, İS. 113'te Lykia'yı ziyaret ettiler.
MÖ. 43 yılında Lykia'yı ziyaret eden Marcus Antonius, Brutus'un yıktığı Ksanthos'un imarına yardımcı oldu.
1295'de Mısırlılarla yapılan Kadeş Savaşında Hitit saflarında yer aldılar.
Troia savaşında, Troia saflarında savaştılar. Komutanları Sarpedon ve Glaukos idi.
Sarpedon'un Hektora seslenişi
"Ben ta uzaklardan geldim yardıma
Anaforlu Xanthos'tan geldim, uzak Lykia'dan
Sevgili karmi, yavrumu kodum orada,
Yoksulların göz dikeceği bir sürü mal mülk kodum,
Savaşa sürüyorum Lykialıları gene de,
Kendim de en öndeyim işte bak"
Herodotos onların, göğüs ve baldır zırhları giydikleri, kızılcık ağacından yayları, kamıştan kanatsız okları, mızrakları olduğunu, omuzlarında keçi postları, başlarında kuş tüyü şapkaları bulunduğunu, kama ve pala taşıdıklarını anlatır.
Lykçe henüz tam olarak çözülemedi.
İÖ. III. Yy.a gelindiğinde Lykçe ortadan kalkmış yerini Hellenceye bırakmıştı. Hellence kent adları bu tarihten sonra ortaya çıkmıştır.
Lykia IV. Yy. da birlik çabalarına girişir, Limyra beyi Perikles bu birliğin oluşmasını sağladı.
Bu birliğin her yıl sonbaharda toplanan bir senatosu vardı. Senatado birlik işleri görüşülüp, savaş, barış, ordunun düzenlenmesi, birlik hazinesinin ne şekilde harcanacağı karara bağlanırdı. Senatoyu Lykiarkhes denilen ve bir yıl için seçilen bir başkan yönetirdi.
Lykia Birliği, oy verme hakkına sahip 23 kentten oluşuyordu.
Altı kent üç oy verme hakkına sahipti; Ksanthos, Patara, Pinara, Tlos, Myra, Olympos
Sulla döneminde, Kybiratis bölgesi de Lykia'ya eklendi. Kibyra, Oinoanda, Bubon ve Balbura kentleri de ikişer oy hakkıyla birlikte temsil edilmeye başlandı.
Antik dönemdeki nüfusu 200.000 kişi olarak tahmin edilmektedir.
İS. 141 yılındaki depremle yerle bir olan Lykia kentlerinin imarı için Rhodiapolis'li zengin Opramoas büyük yardımlarda bulundu
Lykia, İS. 5 Ağustos 240 tarihinde meydana gelen büyük depremle, sönükleşmeye yüz tuttu.
Bizans Çağı'nda Lykia kentleri küçülerek yaşantılarını devam ettirdiler.
MS. 7. yy da başlayan Arap akınlarıyla birer birer yok oldular.
Lykialılar, soylarını babalarına göre değil annelerine göre ifade ederlerdi.
Tüm Lykia, mezarlar ülkesi görünümündedir. Çoğu B.İskender'den öncesine aittir.
Mezarlar dört guruba ayrılır; payeli mezarlar, tapınak tipi mezarlar, ev tipi mezarlar, lahitler.
Phaselis kenti, yaban gülleri ve bunlardan üretilen parfümüyle ünlenmişti.
Sedir ve selvi ağaçları gemi yapımı için çok önemliydi.
ÖNEMLİ KARIA ANTİK KENTLERİ
APHRODİSİAS X Geyre-Karacasu-Tavas
HERAKLEİA Latmos X Kapkırı K.-Bafa Gölü
HIERAPOLIS X PAMUKKALE-Denizli
IASOS X Kuyukışlacık K.-Milas
KNİDOS X Tekirburnu-Datça
NYSA X Sultanhisar-Aydın
STRATONİKEİA X Eski Eskihisar K.-Yatağan
ALABANDA X ARAPHİSAR/Doğanyurt-Çine
alinda X KARPUZLU-Çine
EUROMOS X Ayaklı-Milas
gerga X X Ovacık
HALİKARNASSOS X BODRUM
KEDREAİ X Sedir Adası-Marmaris
LABRAYNDA X Kargıcaklı K.-Milas
LAGİNA X Turgut -Yatağan
LAODİKEİA X Denizli
MYLASA x MİLAS
AMOS X Kumlubük--TURUNÇ-Marmaris
amyzon X Mazın Kalesi-Çine
gerga X X Ovacık
hydisos x Karacahisar K.-Milas
HYLLARİMA X Çamyayla K.-Çine
peçin kalesi X Milas
phoiniks x Taşlıca K.-Marmaris
piginda x Çamlıdere K. 7 Km. Güneydoğusu - Bozdoğan - Aydın
TRALLES X Aydın
|
K E N T |
PLAN |
Kazıvar |
Kazılmış |
Ulş.kolay |
Ulş.Zor |
Bekçi |
Y E R |
akalissos |
|
|
|
|
X |
|
Asarönü- Yenikışla K.-Kumluca |
aloanda |
|
|
|
|
X |
|
Kabaağaç K.-Kemer-Fethiye |
Andriake |
X |
|
|
X |
|
|
ÇAYAĞZI--Demre |
Antipellos |
|
|
|
X |
|
|
KAŞ |
Aperlai |
|
|
|
? |
|
|
SIÇAK İSKELESİ-Kılınçlı K.Kekova |
Apollonia |
|
|
|
? |
? |
|
Kılıçlı K.-Kaş(22)km. |
araksa |
|
|
|
|
X |
|
Ören K./EvrenK.-Kemer-Fetiye |
arneai |
|
|
|
X |
|
|
Enez- Günçalı K.-Fenike |
arsada |
|
|
|
|
? |
|
Arsa K.Kemer-Fethiye |
Arykanda |
X |
|
|
X |
|
|
Arif K.-Finike(30km.) |
balboura PİSİDİA |
|
|
|
|
|
|
Çölkayığı- İbecik K.-Asartepe |
balboura PİSİDİA |
|
|
|
|
|
|
İbecik K.-Asartepe |
boubon |
|
|
|
|
|
|
İbecik K.(1.5km)-Dikremtepe |
daidala |
|
|
|
X |
|
|
İnlice K.-Göçek |
gagai |
|
|
|
|
X |
|
Yenice K.-yalı M.-Kumluca |
Gemili adası/St.Nicholas |
|
|
|
? |
|
|
Gemili Adası-Fethiye |
gilevgi hisarı |
|
|
|
|
X |
|
Özdemir K.-Elmalı-Korkuteli |
hoyran |
|
|
|
X |
|
|
Hoyran K.-Üçagız |
idebessos |
|
|
|
? |
|
|
Yenikışla K.-Kozagacı.M.-Kumluca |
idyros |
|
|
|
|
|
|
? Kemer |
İsinda |
|
|
|
|
X |
|
Belenli K.-Kaş |
Istlada |
|
|
|
|
X |
|
Kapaklı K.-Üçagız |
Kadyanda |
X |
|
|
|
X |
|
Üzümlü K.(9km)-Fethiye |
kalynda KARİA ? |
|
|
|
? |
|
|
Kozpınar/Şerefler K.-Dalaman |
kandyba |
|
|
|
? |
|
|
Gendiye- Çataloluk K.-Kaş |
karmylessos |
|
|
|
X |
|
|
? KayaK.-Fethiye |
khoma |
|
|
|
|
? |
|
HacımularK.-SarılarK.arası-Elmalı |
komba |
|
|
|
|
X |
|
Gömbe K. |
korba |
|
|
|
|
|
|
Gökçeyazı |
korma/kormi |
|
|
|
|
X |
|
Altınyaka K.-Kumluca |
kormos |
|
|
|
|
|
|
Kormi/Karabük |
korydalla |
|
|
|
|
X |
|
Şeyhköy-Kumluca |
krya |
|
|
|
|
|
|
Bedrirahmi Koyu |
KSANTOS |
X |
X |
|
X |
|
|
Kınık K.-Kaş |
Kyaenai |
|
|
|
X |
|
|
Yavı K.-Kaş(23km) |
kydnai/pydnai |
|
|
|
? |
|
|
Karadere K.özlen M.Eşen-Fetiye |
Kyra |
|
|
|
? |
|
|
TAŞYAKA-Fethiye Körfezi |
LETOON |
X |
X |
|
X |
|
|
Bozoluk K.-Kaş |
Limyra/Zemuri |
X |
X |
|
X |
|
|
Turunçova/Yuvalılar |
lissa |
|
|
|
|
X |
|
Manastır Koyu-Kapıdağı Y.adası |
lydai |
|
|
|
|
XX |
|
Manastır K.-Kapıdağı Y.adası |
MYRA |
X |
X |
|
X |
|
X |
Demre(1km) |
Nisa/Neisa/Nysa |
|
|
|
X |
|
|
Meryemlik-SütlüğenK.-Kalkan |
Noelbaba Kilisesi |
|
X |
|
X |
|
X |
DEMRE |
oinoanda PİSİDİA |
|
|
|
|
|
|
İncealiler K. |
OLYMPOS |
X |
|
|
X |
|
|
Ulupınar K.-Çavuş K.-Kemer |
PATARA |
X |
X |
|
X |
|
|
Gelemiş- PATARA-Kaş |
PHASELİS |
X |
|
|
X |
|
X |
Tekirova-Kemer |
Phellos |
|
|
|
|
? |
|
Felen Yaylası |
PINARA |
X |
|
|
X |
|
|
Minare K.-Fethiye |
pirha |
|
|
|
? |
|
|
BezirganK.Yaylası-Kalkan |
Pisilis KARİA ? |
|
|
|
X |
|
|
SARIGERME-Dalaman |
podalia |
|
|
|
X |
|
|
Söğle Karamık K.-Elmalı(25km) |
pydnai/kydna |
|
|
|
|
|
|
Karadere/Özlen |
rhodiapolis |
|
|
|
|
X |
|
Eskihisar-Şeyhköy-Kumluca |
rhodiapolis |
|
|
|
|
|
|
Sarıcasu |
sebeda |
|
|
|
|
|
|
Bayındır Limanı |
Sidyma |
|
|
|
X |
|
|
Asar- Dodurga K.-Fethiye |
Simena |
|
|
|
? |
|
|
KALE K.-Kekova |
sourai |
|
|
|
X |
|
|
SURA M.-DEMRE |
Sura |
|
|
|
X |
|
|
ÇayağzDemre |
teimiousa |
|
|
|
|
|
|
ÜÇAĞIZ |
telandria ? |
|
|
|
? |
|
|
Tersane Adası-Fethiye Körfezi |
telandros |
|
|
|
|
X |
|
Arpacı K.-Fethiye |
Telmessos |
|
|
|
X |
|
|
FETHİYE |
Theimussa |
|
|
|
? |
|
|
ÜÇAĞIZ K.-Demre |
TLOS |
X |
X |
|
X |
|
X |
Yaka K.-Saklıkent yoluFethiye |
torianion PİSİDİA |
|
|
|
|
|
|
Kozağacı K. |
trebenda |
|
|
|
X |
|
|
Gürses Çayağzı |
trebendai |
|
|
|
|
|
|
? Myra çevresi |
trebenna (Pamphylia) |
|
|
|
|
|
|
Çakırlar |
Trysa |
|
|
|
|
X |
|
Davazlar K.-Gölbaşı M.- |
Tyberissos |
|
|
|
? |
|
|
Tirmisin- Çevreli K.-Üçağız(2km) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|