Programın Amacı ve Kapsadığı Alanlar

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü'nün amacı, öğrencinin eskiçağ sanatı ve tarihi hakkında derinlemesine ve kapsamlı bilgi edinmesini sağlamak ve bu konuda uzmanlaşmasına yardımcı olmaktır. Esas anlamda Anadolu tarihi ve arkeolojisi üzerinde odaklanılsa da bunun yanısıra Anadolu'ya komşu olan, Orta ve Doğu Akdeniz, Mısır, Yakın Doğu gibi bölgelerin kültürleri de bu dört yıllık eğitim dahilinde irdelenmektedir. Tarihsel sınırlar ise prehistorik çağlardan başlayıp Orta Çağlar'a (Bizans ve İslam Sanatı gibi) kadar uzanmaktadır.

Arkeoloji ve Sanat Tarihi Eğitim Süreci ve Dersler

    Bilkent Üniversitesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi programında lisans eğitimi toplam dört yıllıktır. Programdaki temel dersler büyük çapta yukarıda belirtilen temel konular ile örtüşürler. Arkeolojinin başka bilim dalları ile kurduğu ilişkileri ve bunlardan sağladığı katkıları göz önüne aldığımızda eğitimin boyutu da alışıldık normların dışına çıkmaktadır. Eğitim süresince alışıldık ve beklenilen arkeoloji ve sanat tarihi ağırlıklı temel derslerin yanısıra tarih, coğrafya, kültürel ve fiziki antropoloji konularında da dersler sunulmaktadır. Ayrıca temel bilimlerin de arkeolojiye sağladığı yeni açılımları göz önünde bulundurarak 'Fen Bilimleri ve Arkeoloji', 'Konservasyon İlkeleri' gibi derslerin eğitim kapsamına alınması gereğine inanılmıştır. Özellikle kazılarda ortaya çıkarılan eserlerin ya da yapıların çizimlerinin nasıl gerçekleştiğini bilmek ve öğrenmek amacıyla 'Arkeolojide Çizim' adında hem kuramsal hem de uygulamalı bir ders de programda yer almaktadır. Bu derste öğrenciler, obje ve plan çizimi ve yüzey araştırması tekniklerini ve bunların sağladığı katkıları değerlendirmekte, öğrenmekte ve pratik olarak da uygulamaktadırlar. Ayrıca 'Müze Eğitimi' ve 'Kültürel Varlıkların Korunması' gibi dersler ile öğrencilerimiz, Türkiye'nin sahip olduğu zengin mirası ne şekilde gelecek nesillere aktarma, bu konularda nasıl projeler gerçekleştirme zorunda olduğumuzu irdeleme fırsatı bulmakta; bu konuda başka ülkelerde yürütülen uygulamaları inceleyip aslında ülkemizde büyük çapta gözardı edilen bu alanda birikim sahibi olma şansını yakalamaktadırlar.

Niçin Böyle Bir Eğitim Tarzı?

    Günümüzdeki kabul gören tanımıyla artık arkeoloji ve sanat tarihi, çok disiplinli bir beşeri bilim dalıdır. Tek başına eski kültürleri bir boşluk içinde tanımlayıp değerlendirmek, ona yeni anlamlar biçmek artık mümkün değildir. Bir konu üzerinde çok derinlemesine durarak uzmanlaşmak yerine resmin bütününü görmeye olanak tanıyan daha genel perspektife sahip olunması, Bilkent Üniversitesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi programının asıl hedeflerinden bir isidir. Doğrusunu söylemek gerekirse bu anlayış tarzı ve bakış açısıyla kurumumuzdaki arkeoloji ve sanat tarihi eğitimi, Türkiye'de var olan bu tür yüksek öğretim programlarının hiç birisine benzemez. Aslında bilinçli bir seçim olan bu anlayışla öğrencilerimizin sonuçta eğitimleri boyunca kazanacakları donanımların tek bir alan ile sınırlı olmamasını özellikle hedefliyoruz. Böyle bir sağlam temele sahip olmanın ardından herhangi bir dönem ya da konu üzerinde istenilen uzmanlık alanının seçilmesi bizce daha yararlıdır. Anadolu'nun sahip olduğu kültür ve tarih hazinesinin zenginliği düşünüldüğünde bu şekilde çok boyutlu ve farklı dönemleri içeren bir çerçeveyi baştan belirlemenin pratik anlamda da avantajları mevcuttur. Sonuçta öğrenci, doğru seçilmiş ve öğretilmiş ana konuların ve bunlardan kazanılan temel bilginin üzerine uzmanlaştığında ufkunu geniş tutabilmekte, farklı dönemlerin ve bunlar üzerine yapılan kuramsal analizleri değerlendirme ve onlardan kendi konusunda yararlanma olanağı bulabilmektedir.

Niçin İngilizce Eğitim?

    Bilkent Üniversitesi'nin tüm fakültelerinde olduğu gibi Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümünde de eğitim dili İngilizce'dir. Bölümümüzün Türkiye çapında İngilizce eğitim veren yegane kurum olduğunu özellikle belirtmek isteriz. Bu seçimde rol oynayan esas etkenler şu şekilde sıralanabilir. Öncelikle öğrencinin bir yabancı dili iyi bir şekilde okuyup anlaması ve kendisini yazılı ve sözlü olarak da en iyi bir şekilde ifade edebilmesi, bugün profesyonel yaşamda kaçınılmaz bir zorunluluktur. Buna ilaveten İngilizce eğitim, öğrencilerin farklı yöntemler ve bakış açılarıyla uzmanlıklarını kanıtlamış, dünyanın çeşitli üniversitelerinden gelen öğretim üyelerinin katkıları ile yetişmelerini mümkün kılmakta ve eğitimlerinin bu aşamalarında ülkelerini terk etmeden 'uluslararası bir ortam'da bulunmalarına fırsat tanımaktadır. Bu sayede öğrencilerimiz, hem eğitimleri boyunca hem de onun ardından gerek Türkiye'de ve gerekse yurt dışında aktif olarak araştırmalar yapan ekipler ile yakın temaslar kurarak kendilerini geliştirme olanağı da bulmaktadırlar.

Ölü Diller ve Gereği

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi bilim dalında, eski kültürlerin yaşayışını, değişimini, ve dünyasını anlayabilmek için bunların yarattıkları yazılı belgelerin de okunabilmesi şarttır. Bunu sağlamak için de iki yıllık ölü diller üzerine dil ve yazım kurallarını, eldeki metinler ile irdeleyen dersler mevcuttur. Öğrenci, kendi ilgi alanı çerçevesinde Eski Yunanca, Latince veya Akkadca dillerinden herhangi birisini seçerek bu eksiğini kapatma olanağı bulabilmektedir.

Uygulama ve Staj

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi eğitiminde kuramsal derslerin yanısıra öğrencilerin öğrendiklerini uygulama ve pratik kazanmalarını sağlamak yönünde de çok farklı olanaklar mevcuttur. Bu amaçla, ülkemizdeki müze ve ören yerlerine düzenli olarak tematik geziler yapılmakta ve gerektiğinde de öğrencilerin ülkemizde, başka eğitim kurumlarınca yürütülen arkeolojik kazı ve araştırmalarına katılmaları teşvik edilmektedir. Bilkent Üniversitesi'nin ve diğer kuruluşların maddi destekleri ile, bölümümüz öğretim elemanları tarafından eğitimin tatile girdiği süreç olan yaz aylarında Anadolu'nun çeşitli yörelerinde kazı ve araştırmalar gerçekleştirilmektedir. Bunlar arasında Doç.Dr. İlknur Özgen tarafından yürütülen Antalya yakınlarındaki Hacımusalar/Elmalı, Doç.Dr. Marie-Henriette Gates başkanlığında sürdürülen Hatay yakınlarındaki Kinet Höyük, Dr. Norbert Karg'ın idaresindeki Batman yakınlarındaki Gridimse ve son olarak da Dr. Yaşar Ersoy'un da katıldığı İzmir, Urla'daki Klazomenai kazıları vardır. Söz konusu kazılara, Bilkent Üniversitesi öğrencilerinin aktif olarak katılmaları, staj yapmaları, eğitimleri boyunca kazandıkları teorik bilgileri uygulamaları sağlanmaktır.

Arkeolog Olmak Nedir ve Bir Arkeologun Yaşam Biçimi Nasıldır?

    Şüphesiz bir arkeologtan beklenilen yalnızca eski günlerden günümüze kalan eserlerin ne olduğunu, hangi tarihte yapıldıklarını bilmekle sınırlı değildir. Aynı zamanda geçmişin dünyasını sağlıklı olarak anlama ve geniş bir perspektif ile bakmak da gerekir. Herhangi bir problemi ya da bulmacayı çözermişçesine heyecan ve istek duyan, anlama, bilme, öğrenme arzusu taşıyan herkes arkeolog olabilir. Doğayı ve açık havayı sevmek, kent yaşamının stresinden ve keşmekeşinden uzakta kırsal kesimde bulunma arzusu hissetmek itici etkenler arasındadır. Bütün bunlara ilaveten tarihe meraklı gözler ile bakan, sanata değer veren, müzeleri ya da ören yerlerini ziyaret etmeyi seven, herhangi bir anıtı incelerken, ne, neden, niçin ve nasıl sorularını soran, ilgi ve merak sahibi herkes iyi bir arkeolog olmak konusunda gerekli temel donanımlara sahiptir. Bundan sonrası iyi danışmanların yol gösterici liği ve yardımları, kişinin de öğrenme çabası ile inanın gelecektir.

Burs Olanakları

    Bilkent Üniversitesi Senatosu ve Yönetiminin kararları ile her sene belli sayıda öğrenci Arkeoloji ve Sanat Tarihi Programı'na tam burslu olarak kabul edilir. Bu bursu alabilmek için Üniversite Seçme ve Yerleştirme Sınavı'ndan o yıl için belirlenen toplam puanın üzerinde bir puana sahip olmak gerekir. Burslu olarak kabul edilen öğrenciler tüm lisans eğitimleri boyunca herhangi bir ücret ödemezler. Bu bursa şüphesiz eğer gerek ihtiyaç varsa, İngilizce hazırlık eğitimi de dahildir. Bunun yanısıra burslu olarak üniversiteye kabul edilmeyip de sonrasında üstün başarı gösteren öğrenciler de bu eğitim masraflarını karşıyalayan böyle bir burstan yararlanabilirler. Yıl içi ders ortalaması 3.5 üzerinde olan herkes yıl içi eğitim ücretini kapsayan bu burs ile bir sonraki öğretim yılında otomatik olarak ödüllendirilir. Ancak bursun devam etmesi yıllık 3.5 not ortalamasının altına düşmeme koşuluna bağlıdır.

Bilkent'ten Mezun Olmanın Ardından Gelen Yaşam

    Baştan kabul etmek gerekir ki Arkeoloji ve Sanat tarihi programından mezun olan herkesin dünyanın hiçbir yerinde profesyonel arkeolog olması beklenmez. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Lisans programından mezun olunması ardından karşımıza çıkan iş olanakları şu şekilde özetlenebilir. Öncelikle en başta gelen iş sektörü, üniversiteler bünyesindeki Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümlerindeki araştırma ve eğitim kadrolarıdır. İlan verildiğinde buralara başvurularak akademisyen olarak profesyonel kariyer yapabilmek mümkündür. Bilkent Üniversitesi'nin öğrencilerine kazandırdığı beceriler sadece kendi mesleki alanlarında değil, farklı sektörlerde de rahatlıkla yarışma, birikimlerini uygulama olanağı tanımaktadır. Türkiye'nin sahip olduğu kültürel ve tarihsel miras hakkında bilgi ve birikim sahibi olmak, hangi alanda çalışılırsa çalışılsın, kişilerin yaşamını zenginleştiren, ona daha derin anlamlar katan noktalar arasındadır. Eğer, mezun olan kişi, bu saydığımız ideal donanımlara sahip ise dünyanın neresinde olursa olsun, profesyonel kariyerini sürdürebilir. Bir çok mezunlarımız bu vesile ile Amerika, Almanya, Hollanda, İngiltere gibi çeşitli ülkelerde ve ülkemizdeki yüksek lisans ve doktoralarını sürdürmekte ve sonuçta Bilkent Üniversitesi'nden kazandıkları bilgi ve birikimler ile kurumlarını en iyi şekilde temsil etmektedirler. Bunun dışında, Kültür Bakanlığı bünyesindeki çeşitli yörelere dağılmış olan müzelerde de araştırmacı olarak çalışılabilir. Son yıllarda özel sektörde, basın ve iletişim bünyesinde de Bilkent Üniversitesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümünden mezun olan öğrencilerimiz rahatlıkla iş bulabilmektedirler. Halkla İlişkiler konusunda uzmanlaşan şirketler, arkeoloji ve sanat tarihi konusundaki eksiklerini bu alanda istihdamlar yaparak çözümlemektedirler. Ayrıca, derinlemesine bilgi sahibi olan mezunlarımızın turizm sektöründe de iş bulabilmeleri mümkündür. Unutmayın ki her yerde olduğu gibi Türkiye'de de bir çok meslek alanında istihdam olanağı gittikçe zorlaşmaktadır. Dolayısıyla artık istenilen sadece bir mühendis, doktor ya da arkeolog diploması değil, aksine bu dalların mezunları arasında kişinin taşıdığı donanımlar ile farklı konumda bulunması ve sonuçta 'iyi bir mühendis' 'iyi bir doktor' ve 'iyi bir arkeolog' olmasıdır. Bilkent Üniversitesi'nde de yetenekli ve istekli gençlerimizin bulabileceği, kendilerini mutlu edecek, haz verecek çok yön mevcuttur.

arkeolojidunyasi@gmail.com

bana ulaşmak için yukardaki maili kullanın veya üzerine tıklayın