HATTİLER, HATTİ UYGARLIĞI, HATTİ SANATI
Orta Anadolu'daki Hatti Beylileri bir protohistorik (ön tarih) uygarlığıdır.
Hattiler Anadolu'nun yerli halkıdır. Tahminen 3. binin ortalarından beri küçük krallıklar, beylikler halinde yani kent-devleti olarak idare ediliyorlardı. Anadolu'nun orta bölgelerinde ve güney doğusunda yerleşmişlerdi. Prof. Emin Bilgiç, güneydoğu Anadolu';da Hattice yer adları saptamıştır.
2000 tarihlerinden itibaren teker teker Hititlerin eline geçtiler. Ancak yinede nüfusun çoğunluğunu oluşturuyorlardı.
Anadolu Yarımadasının bilinen en eski adı "Hatti Ülkesi" dir. 1700 yıl boyunca bu isimle anıldı Anadolu. İlk olarak Mezopotamya kaynaklarında, Akkad Sülalesi Döneminde (2350-2150) bu adlandırmaya rastlıyoruz. VII.yy. Asur kaynaklarına dek bu adlandırma kullanılmıştır. Bu isim öylesine yerleşmişti ki, 2000 lerde gelmeye başlayan Hititler bile yeni yurtlarından "Hatti Ülkesi" diye söz etmişlerdir.
Hattilere, Proto-Hitit demek yanlıştır. Hititler, Hattilerin devamı değildir. Bunlar dilleri ve ırkları tamamıyla ayrı iki halktır.
Hatti dili hakkında bilgilerimiz çok azdır. "Gökten düşen Ay tanrısı" konulu tablet (mitolojik bir öyküyü anlatır), Hattice ve Hititçe iki dillidir.
Hattiler, tanrı ve tanrı isimleri, coğrafi yer adları, mitolojileri ile Hititleri etkilemişlerdir.
Hattilerin okur yazar olduklarına dair belge ele geçmemiştir. Kendilerine özgü bir yazı şekilleri de bulunamamıştır. Hatti beyliklerinin Kaniş'te olduğu gibi Asurca bilen katibler kullanmışlardır.
Hattiler insan şekilli, hepsinin adı olan erkek ve kadın tanrılara taparlardı. Yani hayvana tapınma evresini geçmiş bir uygarlığa sahiptiler.
ALACAHÖYÜK BULUNTULARI
Hatti sanatını yansıtan altın eserler. MÖ.2300-2000
HATTİ SANATI
Özgün Hatti sanatı. Eserlerini, altın. gümüş. elektron ve bronzda imal etmişlerdir. Vazo biçimleri, heykelcik tipleri, bezeme çeşitleri belirgin üslup birliği oluşturur. Bunlarda ve idoller, mühürler, ağırşaklar, vazocuklarda oluklu, yivli bezemeler, fırıldak motifi kullanılmıştır. Diademlerde ve kurslarda görülen kafes yada ızgara biçimindeki bezeme bir Hatti özelliği olup, Kültepe keramiklerinde de görülür.
Hayvan heykelciklerinde, diademlerde, kabarık nokta dizelere ya da ortaları noktalı bezemelere de rastlanır.
Alişar, Alacahöyük, Horoztepe, Ahlatlıbel, Etiyokuşu, Mahmatlar kazılarının OrtaTunç Çağı tabakaları, Hatti uygarlına ait, yukarıdaki özellikleri gösteren çok sayıda eser vermişlerdir.
Hatti ve Hititlerin çok sevdikleri "GÖKTEN DÜŞEN AY" mitosu
"Kaşku (Ay Tanrısı) gökten düştü. Şimdi o Kilammar ( tapınak) üstüne düştü, Ancak onu kimse görmedi. Şimdi Gök Tanrısı onun arkasından tağmur saldı. Ve arkasından yağmur sağanakları gönderdi. Onu korku aldı. Onu korku aldı.
Hapantalli aşağıya onun yanına gitti, o zaman onunla konuştu. Gidiyor musun? Ne yapıyorsun?"
Arkeoloji Dünyası- Ali GÜNEYGÜL
DAHA FAZLA BİLGİ;
ANADOLU UYGARLIKLARI, Ord. Prof. Ekrem Akurgal
HATTİ ve HİTİT UYGARLIKLARI, Ord. Prof. Ekrem Akurgal
Alacahöyük Hafriyatı 1935 çalışmaları, Remzi Oğuz Arık, TTK.yay.-1937
Alacahöyük Hafriyatı 1936 çalışmaları, Hamit Z. Koşay, TTK yay.-1938
Alacahöyük Kazısı 1937-1939 çalışmaları, H. Z. Koşay, TTk.yay.-1944
|
Konuk Defteri